درختچه سرخدار

دانستنی های علمی درباره درختچه سرخدار(ENGLISH YEW):

درختچه سرخدار (ENGLISH YEW) درختی سوزنی برگ است از تیره سرخداریان( taxaceae) که بومی غرب، مرکز و جنوب اروپا ، شمال غربی آفریقا ، جنب غربی آسیا و شمال ایران میباشد.
این گونه در جنگل‌های شمال از بلندی‌های افرا تخته گرگان – پونه‌آرام گرگان، جنگل‌های نهارخوران تا جنگل‌های سوادکوه و در دره‌ها و پرتگاه‌های گیلان، مازندران و گرگان همراه با سایر گونه‌های جنگلی یافت می‌شود.
سرخدار درختی کمیاب است که به این دلیل آن را سرخدار می نامند که چوب و میوه ای سرخ دارد.
تنها در چند جنگل در سرتاسر دنیا می توانید این درخت را بیابید اما آنچه در گلستان می روید واقعا استثناییست.
حتی ضخیمترین سرخدارها در دیگر نقاط دنیا قابل مقایسه با سرخدارهای گلستان نیستند.
نام‌های محلی آن در مازندارن و گرگان «سرخدار، سرخه‌دار و سخدار» است. در علی‌آباد کتول «سوختال» در رودسر و آستارا «سیردار» نامیده می‌شود.
تحقیقات نشان می دهد که سرخدار قدمتی ۱۹۰میلیون ساله دارد و انسانهای نخستین از برگ آن نوعی سم مخصوص می ساختند. احتمالاواژه toxin در لاتین، به معنای سم، از نام این درخت گرفته شده است.
عمر درختچه سرخدار طولانی است ،در بریتانیا نمونه های ۲۰۰۰ ساله و۴۰۰۰ ساله از این درخت دیده شده است .
سرخدار درختی است سوزنی برگ، دارای پوست فلس‌دار.
چوب درون درختچه سرخدار به رنگ قرمز شاه بلوطی و برگ‌های آن دائمی و همیشه سبز است که در قسمت پایینی درخشان و براق است .
بلندی درختچه سرخداربه ۹ تا ۳۰ متر و قطر آن به ۳ متر می‌رسد.
رشد درختچه سرخدار بسیار کند و رویش ارتفاعی آن سالانه ۱۰ سانتیمتر است.این درخت ۲۰ تا ۵۰ سال نیاز دارد تا به ارتفاع نهائی خود برسد.
طول برگ ها به ۳-۲ سانتیمتر و عرض آن به ۳-۲ میلیمتر می رسد.
گل های گیاه عاری از کاسه و جام می باشند و به دو صورت نر و ماده، واقع بر روی دو پایه جداگانه ظاهر می شوند. گل نر آن ۱۲-۴ پرچم فشرده و گل ماده آن که شبیه به یک جوانه کوچک است منحصراً یک تخمک برهنه واقع در درون محفظه ای به صورت پیاله دارد که تدریحاً گوشت دار و قرمز رنگ شده، منظره یک میوه بسته را که در قسمت انتهایی باز است پیدا می کند.
به طور طبیعی جست هایی از اطراف ریشه آن بیرون می زند که در سوزنی برگان کمتر مشاهده می شود و ماده رزین نیز در چوب آن وجود ندارد.
میوه این درختچه میوه نوع ماده آن به رنگ قرمز و نوع نر آن به رنگ زرد که هر دو غیر سمی است. بذر سرخدار توسط پرندگان از جمله قرقاول پخش می‌شود.
سنجاب‌ها نیز به انتشار بذر سرخدار کمک می‌کنند.
برگ و ساقه ودانه این گیاه حاوی تاکسین است که یک آلکالویید بسیار سمی است که اثرات ضد میتوزی دارد ودر درمان شیمی درمانی استفاده می شود.
چوپان ها به دلیل سمی بودن آن را قطع میکنندو دیگر در ناحیه خزری فقط در منطقه کیاسر به طور پراکنده دیده میشود.
ایران دانه های این گیاه وقسمت های دیگر را به دلیل داشتن خاصیت ضد میتوزی به آمریکا صادر و قرص جلوگیری کننده از سلول های سرطانی را با قیمت گزاف خریداری میکند.
این درخت چوبی بسیار محکم دارد که از آن برای ساخت خانه های دو یا سه طبقه استفاده می شود.

شرایط نگهداری ازدرختچه سرخدار :

نور: به طور کلی سرخدار درختی سایه دوست است که بهتر است در سایه یا نیمسایه قرار داشته باشد.
آبیاری:به آبیاری متوسط نیاز دارد.
خاک: خاک ماسه ای ، لومی، گچی یا شنی مرطوب و خوب زهکشی شده خاک مناسب میباشد.
دما: دمایی در حدود ۱۶ درجه مناسب است.

کاربرد درختچه سرخدار در طب سنتی:

میوه عاری از دانه: اثر نرم کننده ،رفع سرفه و ملین دارد و برای رفع سرفه های مزمن ،سیاه سرفه ، دفع سنگ کلیه استفاده میشود.
مصرف فراورده های این گیاه جهت رفع رماتیسم ،زردی ، بازشدن قاعدگی ،نرمی استخوان،اسکوربوت،صرع و دیفتری توصیه شده است.

نحوه تکثیر درختچه سرخدار:

تکثیردرختچه سرخدار از طریق کاشت بذر و قلمه زدن امکان پذیر است.
بذر گیاه در مرداد ماه می رسد.
جوانه زدن آن نامنظم و گاهی ۳-۲ سال طول می کشد.
بذور تیمار شده با استرس های دمایی به صورت یک ساعت گرما (۳۰ درجه سانتی گراد) و یک ساعت سرما (۵- درجه سانتی گراد) به مدت ۲۴ ساعت موجب افزایش درصد جوانه زنی می شود.
وزن هزار دانه بذر خالص آن ۵۰ گرم است.
معمولاً نهال های به دست آمده از بذر را ۳-۲ سال در خزانه نگاه می دارند و سپس به زمین اصلی منتقل می کنند.

هشدار:
همانطور که ذکر شد برگ و دانه درختچه سرخدار به شدت سمی است.
علائم مسمومیت سرخدار به شرح زیر می باشد:
تسریع ضربان قلب، لرزش عضلانی ، تشنج، اختلال گردش خون، نارسائی قلبی .
با این حال ممکن است پس از مسمومیت هیچ علائمی مشاهده نشود.