درختچه طاووسی

دانستنی های علمی درباره درختچه طاووسی :
Spratium junceum مترادف با Genista juncea با نام Spanish broom و weaver`s broom شناخته شده است.
درختچه طاووسی یک گونه از گیاهان گلدار از خانواده باقلایان می باشد. این گیاه بومی منطقه مدیترانه در قسمت جنوبی اروپا، جنوب غربی آسیا و شمال غربی آفریقا می باشد. این گیاه در مناطق آفتابی و معمولا در مناطق خشک با خاک شنی پیدا می شود. این گونه تنها در جنس Spartium دیده می شود اما به طاووسی های دیگر گونه هایCytisus و Genistaبسیار نزدیک است. که Junceum لقبی خاص است که به زبان لاتین نی ما نند می شود که با توجه به شاخه های این گیاه داده شده است.
درختچه ای قوی و برگ ریز است. رشد طولی آن به ۲-۴ متر (۷-۱۴ فوت) و به ندرت به ۵ متر(۱۶ فوت) می رسد. ضخامت ساقه اصلی به ۵ سانتی متر (۲ اینچ) به ندرت به ۱۰ سانتی متر و (۴ اینچ) می رسد. دارای ساقه ضخیم نی مانند و به رنگ خاکستری سبز است. با برگهای کوچک و پراکنده که خزان دار نیز هستند، به طول ۱-۴ سانتی متر و عرض ۲ میلی متر دیده می شود. روی برگ نرم است و زیر برگ دارای موهای بلندی است. برگها از ماه بهمن تا تیر ماه دیده می شوند.
این برگها از اهمیت زیادی برخوردار نیستند. چرا که فتوسنتز این گیاه در شاخه های سبز آن صورت می گیرد (یک استراتژی برای صرفه جویی آب در آب و هوای خشک است). برگهای این گیاه زود خزان دار می شود.

* گل درختچه طاووسی: در اواخر بهار و تابستان شاخه ها به فراوانی از گلهای زرد نخودی شکل به فواصل ۱-۲ سانتی متری هم قرار می گیرند. در اواخر تابستان لگوم ها( غلاف دانه) بالغ و تیره رنگ می شود و به اندازه ۸-۱۰ سانتی متری (۳-۴ فوت) می رسد. آنها پشت سر هم با ایجاد یک شکاف که قابل دیدن است باز می شوند و توسط والدین شروع به بذر افشانی می کنند.

* میوه درختچه طاووسی/ دانه درختچه طاووسی: میوه، غلاف دانه ای مودار، خطی و مسطح است. بالای ۳ اینچ طول دارد.
S. junceum گونه ای است که به طور گسترده به مناطق دیگر معرفی شده و به عنوان گونه ی مهاجم در مناطقی با آب و هوای مدیترانه ای مانند: کالیفرنیا اورگان، هاوایی، مرکز شیلی، جنوب شرقی استرالیا، در دماغه غربی در آفریقای جنوبی، جزایر قناری و آزور را می توان در نظر گرفت که برای اولین بار در کالیفرنیا به عنوان گیاه زینتی جزایر قناری و آزور معرفی شد. که گونه مهاجم در تابش شدید موفق هستند و مخرب زیستگاهند و بیشتر فتوسنتز، ساقه ایست. که توانایی رشد سریع و تثبیت نیتروژن را دارند. خشکسالی چندین بار مانع از فتوسنتز شان شده است. فتوسنتز ساقه ای کمک به استقامت گیاه در زمان خشکسالی با مصرف کمتر آب می کند.

* رشد و استقرار درختچه طاووسی: با توجه به آزمایشی که در کالیفرنیا انجام شده، رشد این گیاه محدود به دمای محیط است. این گیاه طی ۲۴ هفته با زیر دمای شب/روز ۷۳-۷۹ درجه فارنهایت (۲۳-۲۶ درجه سانتی گراد) بوده در حالی که رشد این گیاهان در آب و هوای خنک تر است(۴-۱۷ درجه سانتی گراد). و برای آبیاری باید سطح خاک رطوبت خود را از دست بدهد سپس می توان آبیاری مجدد داشت. دارای شاخه ای کوچکتر و ضخیم تری بوده که توانایی تحمل وزن خود را دارد. اگر برگها بر روی گیاه رشد کرده ای که در دمای کمتری قرار گیرند، باقی می مانند. در دمای بالاتر برگها به سرعت بعد از رشد خود می ریزند.
گیاه طاووسی متاثر از جوانه زنی ساقه می باشد، اشاره می شود که طاووسی ممکن است از ریشه یا نوک ریشه جوانه بزند که سبب تخریب بیوماس موجود در سطح زمین می شود.

* سایه دوستی درختچه طاووسی: نهال طاووسی آستانه تحمل خوبی برای سایه متوسط دارد( ۹۷% بقاء در ۳۰ % تابش مستقیم)، ۷۰ % بقاء در ۱۰۰ % تابش مستقیم و در سایه شدید( ۳% تابش مستقیم) ۱۰ % قابلیت بقاء را دارند.
این گیاه به عنوان یک گیاه زینتی در باغ ها و چشم اندازها استفاده می شود. این گیاه یک جایزه سلطنتی باغبانی از انجمن باغ شایستگی به دست آورد. در بولیوی و پرو، این گیاه به عنوان retama شناخته شده است، این گیاه به عنوان یک گیاه زینتی در باغ ها و در کشت چشم انداز استفاده می شود.
این گیاه یک طعم دهنده خوب است و از اسانس آن نیز استفاده می کنند. برای تولید رنگ زرد و تولید پارچه از این گیاه استفاده می شود.

*S.junceum گیاهی تک پایه است که نر و ماده در دو بوته متفاوت قرار دارد. این گیاهان از طریق زنبور عسل گرده افشانی می کنند.
تولید بذر: این گیاه وقتی ۲-۳ سال دارد شروع به تولید بذر می کند. در هر گل آذین تولید ۱۰-۱۵ غلاف می کند که در هر غلاف به طور تقریبی ۱۵ دانه قرار دارد. در واقع یک گیاه می تواند ۷۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ بذر را در یک فصل تولید کند.
پراکندگی دانه: دانه طاووسی اسپانیایی در نزدیکی گیاه والد می افتد و پس از آن توسط فرسایش، شستشوی باران و احتمالاً مورچه ها انتقال پیدا می کنند.
بانک بذر: دانه های اسپانیایی نزدیک به ۵ سال طول عمر دارند که بانک بزرگی از بذر جارو اسپانیای در قفسه آن دیده می شود. و اطلاعات بیشتری در این زمینه درج نشده است.
جوانه زنی: دانه طاووسی اسپانیایی در کوهستان سانتاکروز کالیفرنیا جمع آوری و در گلخانه شروع به جوانه زنی کرده است. که قدرت جوانه زنی آن ۱۰۰ % بوده . به طور مشابه، دانه طاووسی اسپانیایی از اسرائیل که در یک آزمایش در کالیفرنیا مورد استفاده قرار گرفت به راحتی و بدون پیش تیمار جوانه زد، اگر چه تیغ زنی سبب افزایش میزان جوانه زنی می گردد. احتیاج به تحقیقات بیشتر در مورد جوانه زنی و بستر بذر این گیاه می باشد.

استفاده های دارویی درختچه طاووسی:
طاووسی اسپانیایی از نظر خواص دارویی شباهت زیادی به طاووسی های معمولی دیگر دارد و تا ۵-۶ برابر بیشتر از سایر طاووسی ها تاثیر گذار است. مصرف بیش از حد آن سبب استفراغ و پاکسازی همراه با سوزش کلیه هامی شود. از دانه های آن به میزان قابل توجهی برای ورم با اثر جزیی استفاده شده است. طاووسی حقیقی دارای غلاف گل زنگوله ای شکل کوچکی هستند با دو لوب نا برابر که در قسمت بالا دارای ۲ دندانه و در قسمت پایینی دارای ۳ دندانه است. در حالی که در S.junceum کاسه گل به سمت پایه یک شکاف عمیق می افتد. با خیساندن شاخه کوچک فیبر قابل رویت است. که سبب ساخت نخ در لانگودو شد. و تار و پود پارچه در دالماتیا شد.
پسیل طاووسی Arytainilla spartiophila یکی از آفت های این گیاه است که از نظر ظاهری به شته شباهت دارد و از شیره ی گیاهی و قسمت های جوان گیاه تغذیه می کند و منجر به بد شکل شدن و چروکیده شدن گیاه می شود همچنین از فعالیت گیاه کاسته شده و گلدهی آن به حوبی انجام نمی شود.
سوسک بذر طاووسی Bruchidius villosus آفتی است که در درون غلاف بذرهای گیاه فعالیت و تخم گذاری می کند و مانع تشکیل بذر می گردد. بهترین راه مبارزه جمع اوری غلاف های بذر قبل از آنکه غلاف ها بشکافند و بذرها را همراه این آفت پخش کنند.
معدن چی ساقه Leucoptera spartifoliella این آفت می تواند ساقه ها را از درون مورد استفاده قرار داده و در نهایت موجب سر خشکیدگی ساقه ها شود. جدا کردن و از بین بردن سر شاخه یکی از راههای مبارزه با این آفت است.
همچنین شته و کنه های تار عنکبوتی نیز گاهی مشکلاتی را پیش می آورند.

کنترل درختچه طاووسی:
اطلاعات کمی در مورد کنترل این گیاه وجود دارد، روش های کنترل که بیشتر بر مبنای زیست شناسی خود گیاه است. موفقیت هر روش کنترل با توجه به ویژگی های توپوگرافی، خاک، آب و هوایی، سن و تراکم گیاهان و در دسترس بودن منابع انسانی و فنی متفاوت خواهد بود.
کنترل عمومی درختچه طاووسی: چون طاووسی اسپانیایی دانه ها زیادی تولید می کند زمان جوانه زنی بسیار مهم است. به خصوص اگر خاک تخریب شود. خوشبختانه اگر دانه در عمق ۱۰ سانتی متری باشد قادر به جوانه زنی نخواهد بود. بنابراین مالچ سنگین تاثیری مثبت برای جلوگیری از توسعه آنها دارد.
کنترل ماشینی درختچه طاووسی: گیاهان کوچک و نهال به طور موثر با کج بیل دستی کنترل می شود .هرس با دست می تواند موثر باشد زمانی که بوته ها هنوز کوچک هستند، ریشه را به طور کلی می توان برداشت. در غیر این صورت، قطعات ریشه دوباره جوانه می زند و گیاهان جدید به وجود می آید. بهترین زمان برای هرس دستی بین جولای و سپتامبر، به ویژه هنگامی که خاک خشک است .ساقه درختچه های بزرگ را می توان برش داد این حال، دوباره جوانه زدن رخ می دهد. مگر اینکه بریدن ریشه با علف کش، درمان شود.
مدیریت زراعی درختچه طاووسی: با استفاده از مالچ سنگین و تناوب زراعی منطقه آلوده با گیاهان بومی و یا زینتی غیر مهاجم می توان از ایجاد طاووسی اسپانیایی جلوگیری کرد
کنترل با علف کش:کاربرد علف کش های زیر ساقه برش داده شده می تواند یک ترکیب موثر باشد.

بیماریهای درختچه طاووسی :
پژمردگی فوزاریومی Fusarium wilt برگهای طاوس در اثر آلودگی آوندی پژمرده و در نهایت خشک می شوند. گسترش قارچ در گیاه سریع بوده و در مدت کوتاهی باعث خشکیدگی گیاه خواهد شد. قارچ عامل بیماری خاکزی بوده لذا رعایت بهداشت تهیه بستر کاشت در شاسی و یا گلدان اهمیت خاصی دارد. ضدعفونی خاک یا سموم قارچکش و یا استفاده از بخار آب داغ در کنترل بیماری مؤثر می باشد. لکه برگی قارچیHelminthosporium leaf spot لکه های گسترده قهوه ای رنگ مرده در نقاط مختلف پهنک برگ از علائم اصلی بیماری است. برگهای شدیداً آلوده خشکیده شده و به صورت آویزان بر روی بوته باقی می ماند. خشکی و رطوبت متناوب و کودهای ازته شرایط را برای آلودگی مساعدتر می نماید. تنظیم آبیاری و مصرف کودهای ازته به مقدار متعادل در کاهش بیماری مؤثر است. در صورت ابتلاء می توان از سموم قارچکش نظیر مانکوزب و کاپتان استفاده نمود. ویروس موزائیک خیار روی طاوسی Cucumber mosaic virus ویروس عامل بیماری باعث ایجاد تغییر رنگ و فرم برگها شده و گیاهان آلوده ممکن است خیلی کوچک مانده یا به کلی نابود شوند. برگهای جوان ابره ای شده و رشد گیاه متوقف می شود. برگهای جدید ، کوچک، ناقص و منقوط می گردند. عامل بیماری به راحتی توسط شته ها منتقل می شود. گیاهچه های سالم طاوسی باید از سایر میزبانهای ویروس همانند شمعدانی، زنبق و سوسن و خیار گلخانه ای که ممکن است حاوی ویروس باشند جدا شوند. علفهای هرز میزبان ویروس را بایستی از اطراف گلخانه و شاسی دفع کرد تا منبع ذخیره ای ویروس که توسط حشرات منتقل می شوند ریشه کن شوند. نماتد برگی Foliar nematode نماتد با حمله به نقطه رویشی گیاه وارد جوانه های تولید کننده برگ شده و تولید گیاهانی کوتاه، کپه ای با گره های کوتاه می نماید. برگهای آلوده کوچک و تغییر شکل و رنگ داده و روی ساقه، دمبرگ و یا پهنک برگ شکافهای قهوه ای ایجاد می نمایند. نماتدها از قسمت پایین گیاه به سمت بالارفته ابتدا برگهای پایینی و سپس به برگهای بالایی حمله می کنند. نقاط کوچک زرد رنگ ایجاد شده بعد ازمدتی قهوه ای تیره شده و بعد از اتصال به یکدیگر به لکه های بزرگی تبدیل خواهد شد. اینگونه برگها چروکیده و شکننده شده و در نهایت ممکن است بیافتند. جهت مبارزه با این نماتد باید برگها خشک نگهداشته شوند تا از حرکت و انتشار نماتدها جلوگیری شود. همچنین قلمه های ساقه یا ریشه مشکوک را می توان با فروبردن در اب داغ ۵۰ درجه سانتی گراد به مدت ۵ دقیقه ضدعفونی نمود. زیان فلوراید Fluorid damage ترکیبات فلوراید به خصوص فلوئور هیدروژن (FH) برای گیاهان بسیار سمی می باشد. فلورور به طور کلی باعث صدمه به حاشیه برگها شده، نواحی آسیب دیده برنزه تا قهوه ای تیره درآمده و می میرند. هنگامی که برگها خیس باشند به فلوئور حساس تر می شوند. تراکم فلوراید در مناطق صنعتی بیشتر می باشد. لکه برگی در اثر باکتری پسودوموناس Pseudomonas leaf spot در شرایط رطوبتی بالا نقاط آبسوخته وسیعی در حاشیه برگها ایجادشده که پس از مدتی بافت آلوده به صورت کاغذی و سفید به نظر می رسد. مناسب ترین شرایط برای توسعه آلودگی رجه حرارت ۲۵ درجه سانتیگراد با طوبت نسبی ۹۰ درصد می باشد. عدم آبیاری بارانی استفاده از سم اکسی کلراید مس و تنظیم درجه حرارت و رطوبت در کاهش و پیشگیری از ابتلاء به بیماری مؤثر می باشد. زیان ناشی از نمک محلول بالا High soluble salt فزونی نمکهای سدیم خصوصاً کلرور سدیم، سولفات سدیم و کربنات سدیم باعث آسیب های مربوط به قلیائیت خاک می شوند. زیادی عنصر منگنز، بر و مس در بیماریهای ناشی از مسمومیتهای حاصل اط سایر مواد معدنی دخیل هستند. برخی از ترکیبات کمپلکس آلومینیوم و آهن نیز در خاکهای اسیدی به گیاهان آسیب می رسانند. شدت آسیب معمولاً در حاشیه برگها به صورت خشکیدگی، توقف رشد، سوختگی برگ، پژمردگی و کشتن گیاهان ممکن است باشند.

اثرات درختچه طاووسی:
گیاه طاووسی به سرعت سبب تخریب در زیستگاه خود میشود و سبب توسعه درختچه های ضخیم می شود.که از استقرار گونه های بلوط کوتاه و همیشه بهار جلوگیری می کند. که سبب افزایش خطر آتش سوزی در فصول خشک سال می شود.
به عنوان یک گیاه تثبیت کننده نیتروژن، ممکن است خاک غنی از نیتروژن را مورد حمله قرار دهد. اگرچه تثبیت نیتروژن در مورد این گیاه مطالعه نشده، طاووسی اسپانیایی قادر به تثبیت نیتروژن در هوای معتدل زمستانی می باشد. افزایش میزان نیتروژن با تثبیت بیش از حد آن سبب غنی سازی نیتروژن می شود که به نفع گیاهان بومی نیست و به جز در اکوسیستم های تحت سلطه تثبیت نیتروژن تنوع گونه را از بین می برد.
این درخت جزو اولین درختاییه که توی بهار گل میده (بعضی وقتا بادام زودتر گل میده ) و گرده و شهد غنی و خوبی داره . حدود ۲-۳ هفته گل داره و نیاز نسبتا زیادی به آب داره . یه سری درخت های دیگه هم هست که ظاهرا شبیه به بیدمشکن مثل جودون (اسم محلی البرز مرکزی) و یکسری هم از نظر شهد شبیه به اونن مثل زردِ بید ، البته زنبور نسبت به بیدمشک کمتر روش کار میکنه . ولی اینو بگم که هیچ چیزی مثل کار کردن زنبور روی بیدمشک توی یه روز آفتابی حال زنبوردارا رو جا نمیاره ( خصوصا زنبوردارای نیمه شمالیه ایران ).