درخت زبان گنجشک

دانستنی های علمی درباره درخت زبان گنجشک :
درخت زبان گنجشک (EUROPEAN ASH – WEEPING ASH) یکی از گونه‌های گیاهان گلدار از راسته نعناسانان است. این درخت بیشتر بومی اروپا است و در شمال اسکاندیناوی و جنوب شبه‌جزیره ایبری انتشار دارد همچنین این درخت در جنوب غربی آسیا از شمال ترکیه تا شرق قفقاز و کوه‌های البرزمی‌روید. در ایران نام‌های محلی گوناگونی دارد مانند «درخت ون»، «دردار»، «وند»، «ونو»، «بناو»، «بنو»، «اهر»، «نباوج»، «قوش دیلی»، «تلک وتلکوچی»، «خوش تباخ»، «لسان العصفور»، «لسان العصافیر».به خاطر شکل میوه‌های درخت زبان گنجشک است که نام «زبان گنجشک» را برایش برگزیده‌اند. میوه‌های خشک و بیضی شکلی که کمی نوک تیز می‌شوند و شبیه زبانِ گنجشک هستند. میوه زبان گنجشک «سامار» نیز نامیده می‌شود. زبان گنجشک گل ملی کشور سوئد است. کولتیوارها: کولتیوارهای این گیاه شامل Fraxinus excelsior ‘Aurea' ، Fraxinus excelsior ‘Aurea Pendula' ، Fraxinus excelsior ‘Autumn Blaze' ، Fraxinus excelsior ‘Autumn Purple' ، Fraxinus excelsior ‘Crispa' ، Fraxinus excelsior ‘Diversifolia' ، Fraxinus excelsior ‘Erosa' ، Fraxinus excelsior ‘Jaspidea' ، Fraxinus excelsior ‘Monophylla' ، Fraxinus excelsior ‘Nana' ، Fraxinus excelsior ‘Pendula' و Fraxinus excelsior ‘Skyline' می باشد.
درختی است با تاج کروی که در جوانی فرم باز و در بلوغ تاجی متراکم دارد. این گیاه جزو درختان خزاندار است که طول تنه اصلی آن تا ۲ متر نیز می رسد و دارای یک تاج بلند نیز می باشد. پوست تنه ی درختان جوان صاف و به رنگ خاکستری است که با مسن شدن درخت زبر و دارای شکاف های عمیق می شود. شاخه های آن محکم، به رنگ خاکستری است. برگ ها دارای ۳۵-۲۰ سانتیمتر طول، با ۱۳-۷ برگچه هستند. برگچه ها ۱۲-۳ سانتیمتر طول و ۳-۸/۰ سانتیمتر پهنا دارند. برگ ها فاقد دمبرگ و دارای حاشیه دندانه دار می باشند. برگ های زبان گنجشک در بهار روی درخت نمایان می شوند و در فصل پاییز خزان می کنند. برگ های خزان کننده رنگ خاصی ندارند و اغلب به رنگ سبز کم رنگ دیده می شوند. گل های این درخت قبل از باز شدن برگ ها نمایان می گردند. عمر گل های ماده در این گیاه بیشتر از گل های نر است؛ رنگ آنها ارغوانی تیره و فاقد گلبرگ می باشد. گرده افشانی درخت زبان گنجشک توسط باد صورت می گیرد. بر روی یک درخت هم گل های نر و هم گل های ماده می تواند وجود داشته باشد. میوه این گیاه سامار به طول ۵/۴-۵/۲ سانتیمتر و پهنای ۸-۵ میلیمتر و اغلب بصورت آویزان از شاخه ها است. اگر میوه های این گیاه در زمانی که هنوز سبز هستند و بطور کامل نرسیدند جمع آوری و کشت گردند، مستقیماً جوانه می زنند اما میوه های قهوه ای رنگ و کاملاً رسیده تا ۱۸ ماه پس از کشت هم ممکن است جوانه نزنند. زبان گنجشک اروپایی به ندرت بیش از ۲۵۰ سال عمر می کند. به هر حال گونه های متعددی از این گیاه وجود دارد که ۲۵۰-۲۰۰ سال عمر می کنند و همچنین گونه های کمی هم وجود دارند که بیشتر از ۲۵۰ سال عمر می کنند.
انواعی از حشرات کوچک بالان (Lepidoptera) از گونه هایی از گیاه زبان گنجشک برای تغذیه استفاده می کنند. زوال تدریجی این گیاه توسط قارچ Hymenoscyphus pseudoalbidus ایجاد می شود. تحقیات روی مقاومت ژنتیکی این گیاه نشان داده که مقاومت به این قارچ در جمعیت های اروپایی مورد آزمایش این گیاه ایجاد شده است. اما هیچ یک از جمعیت های مورد مطالعه بطور کامل نسبت به این قارچ مقام نشدند. در صورت مشاهده کنه قرمز با مالاتیون سم پاشی شود

شرایط محیط رشد درخت زبان گنجشک :
آب و هوا: گرما و آب و هوای صحرائی و ساحلی را تحمل می کند. سرمای زیاد و ممتد را نمی پذیرد.
خاک : زبان گنجشک در گستره وسیعی از انواع خاک ها رشد می کند اما مخصوص خاک هایی با ساختار آهکی است. بیشتر جنگل های زبان گنجشک شمالی در بریتانیا روی بستری از سنگ های آهکی رشد می کنند. خاک مرطوب و غنی را ترجیح می دهد ولی در خاک های خشک و قلیائی نیز رشد مناسبی دارد.
نور مستقیم خورشید و باد را تحمل می کند.
نگه داری: شاخه های اولیه نهال جوان در پائیز هرس شود. نیاز به هرس سالانه ندارد. آبیاری: توجه خاصی نمی خواهد.
تغذیه: هرسال در پائیز کود دامی پوسیده داده شود.
حالت ارتجاعی و رشد سریع درخت زبان گنجشک آن را برای کشاورزان با اهمیت کرده است. تا جنگ جهانی دوم چوب این گیاهان منبع بسیار مفیدی برای تولید سوخت به شمار می آمدند. چوب درخت زبان گنجشک بسیار سخت و محکم است. این چوب بطور سنتی برای ساخت دسته شمشیرها، تبرها؛ راکت تنیس و چوب بیلیارد و … استفاده می شود. همچنین برای ساختن ماکت هواپیماهای قدیمی نیز از آن استفاده می گردد.