گل رز

دانستنی های علمی گل رز:

اکثر گونه های آن بومی آسیا، و بعضی گونه ها بومی اروپا، شمال آمریکا و شمال غرب آفریقا میباشند. اروپا تا اوائل قرن ۱۲ میلادی گل سرخ را نمی شناخت و در آن هنگام بود که جنگجویان صلیبی آن را از سوریه امروزی به اروپا انتقال دادند و در آن زمان به این بوته گل شام می گفتند . نهالهائی از این گل به اروپا رفت و نام گل گال به آنها نهادند. رنگ این گل در آن زمان قرمز روشن بود اما گل دیگری به نام گل دمشق که رنگ مخملی و عطری دلپذیر داشت نیز به اروپا انتقال یافت که تا آن هنگام چنین رایحه ای دل انگیز در اروپا به مشام نرسیده بوده و تا به امروز این گل به نام داماسک رز یا گل سرخ دمشقی شهرت دارد.

گونه ها و ارقام متنوع و ترکیبی گل رز به خاطر زیبایی و عطر آنها افزایش یافته است. گل های رز در اندازه های گل رز مینیاتوری و بسیار کوچک تا گل هایی که می توانند تا ۷ متر در ارتفاع برنسد. گونه های مختلف پیوندی از دوجنس مختلف به راحتی بر روی این گیاه انجام میشود.

گل رز نام لاتین خود (روزا) از زبان فرانسه گرفته و گفته میشود که شاید از لغت Oscan مشتق شده باشد. رزهای خشکیده ای از ۳۰۰ سال قبل ازمیلاد از گورهای مصریان بدست آمده تصور میرود که نشان اولین آشنائی مصریان با گل سرخ باشد. معهذا تحقیقات وسیعتر نشان می دهد که این گل بومی مصر نبوده ، بلکه از آسیای صغیر به آنجا آورده شده است.

رزهای بورین با گل محمدی (Rosa damascena) وRosa gallica و سایر رزها، پیوند داده شدند تا خانواده بزرگی از رزها به نام دو رگه یا پیوندهای دائمی نیز به نوبه خود با رز چای (Tea) یا رز ادراتا (Rosa odorata) پیوند داده شدند تا هیبریدهای دائمی نیز به وجود آمد. اولین دو رگه های چای فرانسه نام دارد که به سال ۱۸۷۶ در فرانسه به دست آمد. نخستین دو رگه های چای، گلهای زرد خالص ندادند. تا در سال ۱۹۰۰ میلادی. ژوزف پرند دوشه (Joseph pernet Doucher) نخستین گل کاملاً زرد خالص، را وارد بازار کرد. این کارشناسان موفق شدند با پیوند زدن گلها به یکدیگر، صدها بلکه هزارها گل را به رنگهای متفاوت و به نامهای و کد های معین را روانه بازار کنند.

اوایل قرن نوزدهم میلادی، در واقع آغاز پیدایش علاقه مندی عمومی برای پرورش گل سرخ، علاوه بر جنبه های زینتی، به منظور های صنعتی و داروئی می باشد. فعالیت زیاد در این زمینه در فرانسه صورت پذیرفت و مشوق این کار امپراطریس ژوزقین (Empress josephne) آماتور بزرگ پرورش گل رز بود. اندکی بعد از سال ۱۸۰۰، امپراطریس دوستاران رز را به باغهای خود در مالمزون (Malmaison) دعوت کرد و با کمک آنها کلکسیونی بالغ بر ۲۵۶ نوع رزجمع آوری نمود. امپراطریس گروهی از هنرمندان را نیز برای یادداشت، شکل و رنگ رزهایش فرا خواند، در میان این اشخاص یکی، رافائل گلها پ-ژ-ردونه (P.J.Redoute) بود که بعدا نقاشیهای آبرنگ، وی در سه مجله تحت عنوتن رزها (Les Roses) 1817-1824 منتشر گردید.

گل سرخ امروز با رزهای قرنهای گذشته خیلی متفاوت اند. آنها در رنگ، شکل، بو، طول مدت گل دهی با اجداد خود بواسطه هیبریدهای انجام گرفته، فرق دارند. در اوایل سال ۱۸۰۰ ، تمام رزها ، فقط در تابستان گل می دادند به غیر از رز مانتلی چینی (Monthly) که در پاییز نیز گل می دادند. با رونق گرفتن کشت گل رز در سراسراروپا، نمایشگاههای مخصوص گل ترتیب داده شد ولی ازهمه بالاتر فستیوال گل در ژنومی باشد. که در هر سال در سراسر دنیا برگزار می شود و بی نظیر است. حتی گروهی از افراد با سلیقه و ذوق آن را در ردیف مراسم برگزاری جوایز اسکاردر هالیوود می دانند.

از طرفی، نمایشگاه گل سرخ منحصر به ژنو نبوده، بلکه در اقصی نقاط جهان بر پا می گردد، مانند وست بروک پارک (هلند) پارک دلی در مادرید “سن” در دوبلین پایتخت ایرلند، دورتموند در آلمان و غیره، در سال ۱۹۸۷ یک مسابقه بزرگ رقابت انگیز با شرکت هزاران غلاقمند به رز در شهر پاریس با حدود ۴۰۰ نوع گل مختلف به معرض نمایش درآمد و در واقع بهشتی از گل، عطر و رایحه مطبوع مشام بینندگان را معطر ساخت.

یک نوع گل که پیوندی از چندین نوع گل رز بود به عنوان «آلن مید لانت» تعلق گرفت. گل او که پیوندی از چند گل بئد به نام (شری میدلنو) شهرت یافت. پدر این شخص، گلی را ابداع کرد به نام گل صلح (Pease) اشتهار پیدا کرده است. اما با توتیکه برنده بهترین گلها شد، یک خانم ایرلندی بود و جایزه بزرگترین گل به یک گلخانه انگلیسی تعلق گرفت و هرمان کورس جایزه کوچکترین گل و خانواده پل سن دانمارکی جایزه معطر ترین گل را به خود اختصاص دادند.

گل سرخ یکی از پنج پایه اصلی رز در دنیا است. منشأ اصلی این گل آسیای جنوب شرقی و ایران گزارش شده است امروزه در تمام نقاط دنیا کشت می گردد و قسمت اعظم گل سرخ از کشورهای بالکان ، فرانسه، ترکیه، مراکش و ایران تولید و صادر می گردد. کشت و کا رآن در ایران، در زمانهای پیش متداول بوده است. درسالهای اخیر محصول گل بریده یکی از محصولات عمده باغبانی کشور به شمار می آید و این محصول در تمام فصول به بازار عرضه می شود.

شرایط محیط رشد و نگهداری گل رز:

گیاه‌هایی که با ریشه عریان یا در گلدان خریداری می‌شوند، دارای مزیت‌های مختلفی هستند: ریشه عریان شیوه‌ای راحت برای جابجایی گیاه می‌باشد. گل رز داخل گلدان را می‌توانید از گلخانۀ محله خود تهیه کنید. اما اگر در آب و هوایی که دارای زمستانی سخت است، باغبانی می‌کنید استفاده از گلدان، این گل زیبا را بهتر محافظت خواهد کرد.

هنگامی که گیاهِ سفارشی خود را با ریشه ایی عریان دریافت می‌کنید، ابتدا می‌بایست بسته را باز کرده و وضعیت گیاه را بررسی کنید. در صورت مشاهده هر نوع ریشه یا شاخه آسیب دیده فوراً آن را با قیچی هرس کنید تا از ورود هر نوع آلودگی و عفونت به آن جلوگیری نمائید. بهترین کار این است که آن‌ها را‌‌ همان لحظه بکارید، اما همیشه با توجه به شرایط خود اقدام کنید. اگر فعلاً برایتان مقدور نیست، می‌توانید آن‌ها را ایمن در کیسه پلاستیکی مرطوب در یخچال یا در محلی پنهان نگه دارید.

وقتی که آمادۀ کاشت گیاه شدید، یک شب ریشۀ گیاه را در آب قرار دهید. اگر محلول محرک ریشه در دسترستان است (که معمولاً در هر مرکز باغبانی یافت می‌شود)، می‌توانید آن را به آب اضافه کنید. گودالی با عمق و پهنایی ۱. ۵ برابر ریشه حفر کنید. کود دانه آلی را که آرام حل می‌شود (این کود با کود شیمیایی که ریشه‌ها را می‌سوزاند فرق دارد)، به همراه کمی کود گیاهی به درون گودال بریزید.

مقداری خاک در وسط گودال بریزید تا از ریشه‌ها محافظت کرده و از گیر افتادن هوا در زیر زمین جلوگیری کند. اگر رز شما قلمه شده است، جوانه را یک کم بالای خط خاک بکارید تا ازسرایت باکتری و حشره به تاج ریشه، جلو گیری شود. گیا ه را حتماً طوری بکارید که تاج ریشۀ آن در خط خاک قرار گیرد.

هرس کردن صحیح رز‌ها بسیار مهم است، زیرا بریدن شاخه‌های زائد رز، رویش جوانۀ جدید را تحریک می‌نماید، به کاهش بیماری گیاه کمک کرده، گردش هوا را بهتر می‌کند و همچنین ظاهر جذابی را به گیاه می‌بخشد. بدون در نظر گرفتن نوع رز، همیشه شاخه‌های مرده، پژمرده و مریض را هرس کنید.

یک قانون خیلی ساده هرس کردن برای دسترسی به گردش هوایی موثر‌تر و بهتر، جدا کردن هرگونه شاخه متقاطع و شاخه‌هایی است که جلوی غنچه‌های کوچکتر را می‌گیرند. هدف، ساده کردن ساختار گل و حفظ شکل طبیعی آن است. هرسِ جزئی یا مفصل، به نوع رز شما بستگی دارد. مهم است از شکل گیاهتان و اینکه آیا گل دهی مکرر دارد یا نه، مطلع باشید.

آفات و بیماریها گل رز:

باید مطمئن شوید که حشره‌هایی مانند شته، به رز شما آسیب نرسانند. برای کنترل حشرات در گیاه‌های درون یا خارج از خانه (مانند سبزیجات)، صابون حشره کش را امتحان کنید. این محصول طبیعی، حشرات را به سرعت از بین برده، اثری از خود در محیط بر جا نمی‌گذارد و می‌توان تا روز برداشت محصول از آن استفاده کرد. در برخی از نقاط دنیا از صابون حشره کش اسکات اکوسنس «Scotts Eco Sense» استفاده می‌کنند

خواص دارویی و کاربردها گل رز:

حکمای یونان مصارف فراوانی (مخصوصا در عطر سازی و پزشکی) برای آن ذکر کرده اند و در طب شرق جایگاه ویژه ای دارد. گل محمدی که در واقع گل سرخ پرپر، صورتی رنگ مظهر زیبائی و جمال طبیعت به شمار می آید.

گل رز | سیب آسپیامبر اسلام به عطر گل سرخ علاقه وافر داشتند و آن را زیاد استعمال می فرمودنداکنون نیز عطر و گلابی که از گل سرخ تهیه می کنند، در مجالسی با ختم صلوات مصرف می کنند. عمده قسمتهای مورد استفاده این گیاه گلها و میوه های آن می باشد. گلبرگها و میوه های گل سرخ، کمی قابض بوده و از این رو آن را به عنوان داروی قابض ملایم به کار می برند.

دانشمندان انگلیسی در حین جنگ جهانی دوم متوجه شدند که میوه های گل رز، به عنوان منابع بسیار غنی از ویتامین ث به شمار می آید، به طوریکه سه عدد میوه متوسط گل سرخ یه اندازه یک پرتغال معمولاً ویتامین ث دارد.

روی همین اصل از قدیم در روستاهای مناطق معتدل ایران، از میوه گل سرخ و نسترن، آش، شربت و ترشی درست می کردند و یا نوعی ازآن که در مازندران « کلیک » ودر آذربایجان «گلدیک» می گویند و بعد از ریختن گلبرگها رنگشان قرمز روشن و نرم می باشد به شکل خام نیز مصرف می گردد.