گیاه شمعدانی عطری

شمعدانی (ROSE GERANIUM) با نام علمی Pelargonium سرده‌ای از گیاهان گل‌دار است و حدود ۲۰۰ گونه می‌دارد. شمعدانی ها در واقع، گیاهانی هستند با خاستگاه آفریقایی و استرالیایی. بعضی گونه‌های گیاه شمعدانی در شمال آمریکا و استرالیا انتشار دارند و عده‌ای نیز به مناطق مدیترانه‌ای وارد شده‌اند. گونه‌های مختلفی نیز به صورت گیاهان زینتی در پارکها کاشته می‌شوند که باغبانان معمولا گیاه شمعدانی را، به جای پلارگونیوم و به غلط، ژرانیوم می‌نامند.

گلها در این جنس کاملا صفات ویژه خود را دارند و در بخشی از نهنج آنها که با سطح پشتی گل ارتباط دارد منفذ و دهانه‌ای یافت می‌شود که آغاز حفره‌ای ممتد و لوله‌ای شکل در داخل دمگل است و در واقع جانشین دیسک به شمار می‌رود.

گیاهانی علفی ، یکساله یا چندساله و پایا هستند. به ندریت برخی از آنها (به جز پلارگونیوم) به صورت بوته‌های پیچان با ساقه گوشتی وجود دارند. برگها منفرد یا متقابل ، غالبا گوشوارک‌دار ، پهنک برگهات همیشه منقسم ، دارای بریدگی‌های بسیار ، بطور کلی پنجه‌ای و پوشیده از کرکهای غده‌ای و اسانس‌دار هستند.

گلبرگهای جلویی معمولا از دیگر گلبرگها رشد بیشتری دارند و از ۱۰ پرچم که در قاعده بهم پیوسته‌اند فقط ۷ پرچم زایاست. کاسه شامل کاسبرگهایی است که در پایین بهم پیوسته‌اند و قطعه عقبی آن به صورت مهمیز با دمگل متحد می‌شود و حفره لوله مانند درون دمگل را بوجود می‌آورد. خامه گوشتی است و هنگام رسیدن میوه از بالا به پایین خم می‌شود.

میوه گیاهاه شمعدانی مشابه میوه جنس ارودیوم است. از دیرباز گونه‌ای از آن به نام شمعدانی (پلارگونیوم زوناله) با واریته‌های گوناگون و به رنگهای مختلف به عنوان گیاه زینتی در بیشتر نقاط ایران کاشته می‌شود.

انتخاب نام شمعدانی برای این گیاهان بیشتر مربوط به شکل میوه آنهاست که در داخل کاسبرگهای پایا و روی دمگلهای بلند و در انتهای دمگل مشترک به صورت شمعدان چند شاخه قرار می‌گیرند. به تازگی گونه‌ای از این جنس به نام پلارگونیوم کرسه تورم در دره قاسملوی ارومیه گزارش شده است

اسانسی که از گیاه شمعدانی به دست می آید بسیار معطر است و به عنوان طعم دهنده در مواد غذایی کاربرد دارد.گیاه خاصیت شل کننده و ضد افسردگی و دارای اثرات ضد عفونی کننده و باعث کاهش التهاب و کنترل کننده خونریزی است.

در درمان مشکلات پیش از قاعدگی و یائسگی و تهوع و التهاب لوزه و گردش خون ضعیف استفاده می شود. برای درمان آکنه و بواسیر و اگزما و کبودی ،عفونت قارچی نیز کاربرد دارد.

گیاه شمعدانی با استفاده از ساقه و نوک قلمه و یا بذر تکثیر می شود .قلمه زمانی که به خوبی با هورمون ریشه زایی مناسب غوطه ور شده باشد و سپی در سینی های بزرگ پر از شن و ماسه قرار بگیرد ریشه می زند.زمان بهینه برای ریشه زدن پاییز و بهار است. بذر می تواند در فصول بهار تابستان یا پاییز کاشته شود.